De beste werknemer zegt altijd ‘nee’

Je collega vraagt je om iets te doen. Je hebt er niet echt tijd voor, maar je ziet jezelf als een behulpzame werknemer. Wat zeg je dus? “Yes, doe ik.” Dan werk je maar een uurtje langer door vandaag. Bekend gevoel? Karim Benammar, docent bij The School of Life, vond hier een unieke oplossing voor: zeg voortaan altijd ‘nee’. Daar word je een betere werknemer van. We spraken hem over zijn methode van radicale verandering.

“Ik vond het vroeger altijd moeilijk om nee te zeggen.” Vertelt Karim tijdens een wandeling door het bos. “Ik zei op alles ‘ja’. Ik had het gevoel: ‘ik ben een aardige kerel, en ik ben een goede collega. Dus als iemand mij iets vraagt, zeg ik ‘ja’.” Hij associeerde het ‘ja’ zeggen met positieve eigenschappen, zoals ijver, en productiviteit. En werd daarin ook steeds bevestigd. Collega’s vonden het fijn dat hij taken van ze overnam. Maar in de tussentijd raakte hij wel vermoeid.

Op een dag constateerde Karim dat hij de koers die hij aanhield niet zou volhouden. Hij besloot het roer helemaal om te gooien. Van altijd ‘ja’, naar altijd ‘nee’. “De eerste keer zei ik ‘nee’, maar uit mijn mond kwam ‘ja’,” grapt hij. “Ik was helemaal van plan om ‘nee’ te zeggen, maar de gewoonte zat er zo diep in dat ik toch ‘ja’ zei. De keer daarna lukte het wel om ‘nee’ te zeggen. Toen antwoordde mijn collega: ‘Dank je wel! Fijn dat je dat doet.’ Toen zei ik: “Hé, maar wacht even. Ik heb ‘nee’ gezegd.” Toen zei hij: ‘Maar je zegt altijd ja!’ Hij was heel verbaasd.”

Wat wil je echt bereiken?

Pas later leerde Karim dat hij nog een andere overtuiging had. Namelijk dat je, ook al ga je er zelf misschien aan onderdoor, je organisatie helpt door heel hard te werken. “’Ja’ zeggen is zo bedekt met een positieve saus, dat je je helemaal niet voor kunt stellen dat ‘ja’ zeggen ook een laffe, ineffectieve, saboterende actie kan zijn binnen een organisatie.” stelt Karim opgetogen. “Je bent pas een goede werknemer, als je de dingen die normaal niet werken ter discussie stelt. Als je doorvraagt bij je leidinggevende: ‘wat wil je echt bereiken? Je vraagt me nu om iets te doen. Maar wat is de gedachte die erachter zit?’ Als je dat weet kan je zeggen: ‘nou, dat kun je veel beter doen door dit andere te doen.’ ‘Nee’ is een heel goed antwoord, want het vergt veel meer durf om ‘nee’ te zeggen.”

“Iemand die veel overuren draait is eigenlijk heel slecht bezig, maar als maatschappij zijn we trots op die persoon,” vindt Karim. “Je wordt ook niet gecorrigeerd, tenzij je compleet overwerkt raakt. Ik denk dat we als samenleving heel diep in dit soort kaders zitten.”
Als baas geef je volgens Karim dus niet het goede voorbeeld door harder te werken, maar door het minste te werken van iedereen. “De organisatie zal altijd meer van je vragen dan je aankunt,” legt Karim uit. “Veel dingen doen, zonder goed na te denken waarom, is een easy way out. Je moet dus mensen hebben die ‘nee’ zeggen, want die zijn waardevol.”

Yes Man

Juist omdat we zo diep in dat kader van hard werken verstrengeld zijn geraakt, werkt het voor Karim het beste om het roer radicaal om te gooien. Dus als je veel ‘ja’ zegt, plotseling altijd ‘nee, tenzij’ te gaan zeggen. Het idee is dat je dan ervaart wat het verschil is. Uiteindelijk wil je natuurlijk soms ook weer ‘ja’ zeggen, en dan volmonding, op werk waarvan je gelooft dat het echt zin heeft. En als jij juist al een van die mensen bent die altijd ‘nee’ zegt volg dan eens Jim Carry in de film Yes Man op, en probeer altijd ‘ja’ te zeggen. Je leert dan om niet je eigen routine te volgen, maar de afweging te maken die in die situatie het beste werkt. In zekere zin word je vrijer.

“Het gaat erom dat je de verleiding weerstaat om alsmaar meer energie in het systeem te pompen om problemen op te lossen,” sluit Karim af. “Mensen zullen dankbaar zijn, uiteindelijk. Dank je dat je ons behoed hebt voor al dat onzinnige werk.”